top of page

Санхүүгийн хэвийн байдлыг хэмжих

 

Харьцуулалтын шинжилгээ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Компани нь хичнээн хэмжээний зардал хаана гаргасан, хир их ашиг олсон, ямар өртэй болсон зэргийг санхүүгийн тайлангууд нь хэлж өгөх боловч, тэдгээр тоонуудыг хэрхэн тайлбарлах нь вэ?

 Жишээ нь: Тус компаний ашиг нь их үү бага уу? Өрийн түвшин нь хир зэрэг вэ?

 

Харьцуулсан шинжилгээ нь: 3 санхүүгийн тайланд агуулагдаж буй мэдээллийг сайн ойлгож авах арга хэрэгсэл болно.  Санхүүгийн харьцаа компаний санхүүгийн тайлангуудад уялдаа холбоо бүхий 2 чухал тоо. Харьцуулалт нь үйлдвэрийн хэмжээнд нилээд өргөн хүрээнд тархсан ба зарим нэг ижил төстэй үйлдвэрүүдтэй харьцуулахад ихээхэн чухал утга учиртай байдаг. Дараах хуудсууд нь харьцаануудын ялгаатай байдлыг тоймлон өгөх болно. Товч тодорхойгоор олоход чинь тусалж шаардлагатай бол дараа нь хуудасуудаа дахин үзнэ үү. 

 

Ашигт харьцаа:

 

 

Эдгээр хэмжилтүүд нь компанийн борлуулалт болон ашгийг илэрхийлэх ашигт ажиллагааны түвшинг үнэлнэ.

  • Хөрөнгийн буцах (ROA): ROA нь компаний хөрөнгө оруулалт хэрхэн сайн байсан тоон тодорхойлолтыг илэрхийлнэ. ROA-г тооцоолохдоо, хөрөнгийн цэвэр орлогыг хуваана.

  • Өмч буцаах (ROE): ROE  нь эзэмшигчийн компаний санхүүгийн өгөөжийг харуулна. ROE-г тооцохдоо эзний өмчөөс цэвэр орлогыг хувааж тооцно.

  • Борлуулалтын буцаалт (ROS): Ашгийн маржин гэж нэрлэдэг. ROS нь борлуулалтын ашгийг хэрхэн хэмжих арга зам болно. Жишээ нь: Хэрвээ компани 100$ бүрийн борлуулалтаас 10$ олдог бол ROS нь 10/100 буюу 10% болно. ROS-Г тооцоолохдоо нийт худалдааны орлогоос цэвэр орлогыг хуваана. 

  • Нийт маржин: Борлуулалтын орлоготой хамааралтайгаар нийт ашгийн хэмжээг хэмжиж харьцуулна.  Нийт ашгийн хэмжээ нь ашиг ба орлогоос борлуулсан барааны өртгийг хассаны дараах  дүн. Ашгийн бууралт нь компаний зардал хэвийн бус байгааг илэрхийлж болох юм. Нийт маржинийг тооцохдоо эхлээд нийт ашгаас  борлуулсан барааны өртгийг хасаад дараа нь нийт ашгаас нийт маржинийг хуваана.

  • Орлогын өмнөх хүү татварын хэмжээ: (EBIT) Олон шинжээчид компаний үйл ажиллагаа хэрхэн ашигтай байгааг харахын тулд энэхүү үзүүлэлтийг ашигладаг. EBIT-г тооцохдоо цэвэр борлуулалтаас EBIT-г хувааж тооцно.  

 

Идэвхижүүлэлт: Ашигт харьцааг тооцоолох

 

Ашигт харьцаа нь танай компаний санхүүгийн хэвийн байдлыг үнэлэхэд тусалдаг. Гэвч харьцаа бүр нь өөр тооцооллыг шаарддаг. Зөв тооцооллыг сонгоно уу.

 

 Хөрөнгө буцаалт (ROA) нь хөрөнгө оруулалтыг зөв үнэлэдэх туслана. ROA-г  хэрхэн тооцох вэ?

 

  • Нийт хөрөнгөнд цэвэр орлогыг хувааж

  • Борлуулалтын орлогоос нийт хөрөнгийг хувааж

  • Үнэт цааснаас цэвэр орлогыг хувааж

 

Борлуулалтын буцаалт (ROS) ийн харьцуулалт нь 1 доллар бүрийн ашигтай хувийг хэмжихэд туслана. Жишээ нь: Компани борлуулалтын 1 доллар бүрээс 0,05 долларыг олбол ROS нь .05/1.00 эсвэл 5% байна. ROS-г хэрхэн тооцоолдог вэ?

 

  • Хувьцаа эзэмшигчдийн өмчийг нийт өр төлбөрт хувааж

  • Нийт борлуулалтын орлогыг цэвэр орлогод хувааж

  • Хүүгийн зардлаас борлуулалтын өмнөх

 

EBIT (хүү, татварын өмнөх ашиг) нь компаний үйл ажиллагааны ашигтай байдал. Өөрөөр мөн үйл ажиллагааны ашиг гэж нэрлэдэг. EBIT-г хэрхэн тооцоолох вэ?

 

  • Эзний өмчийг цэвэр орлогод хувааж

  • Нийт хөрөнгө хуваах нь нийт борлуулалт

  • Борлуулалтын орлогыг хуваах нь хүү татварын өмнөх ашиг

 

Үйл ажиллагааны харьцаанууд:

 

Төрөл бүрийн орлогын тайлан, балансуудын үзүүлэлтүүдийг холбосноор эдгээр нь  компаний үйл ажиллагааны үр ашигт  үнэлгээ өгнө.

 

  • Эргэлтийн хөрөнгө:  Компаний ашиглаж буй хөрөнгүүдийн үр ашигтай байдал. Хөрөнгийг борлуулалтанд хувааж эргэлтийн хөрөнгийг тооцоолно. Хамгийн өндөр үзүүлэлт нь сайн.

 

  • Өдөр тутмын авлагууд:  Авлагыг нэн даруй цуглуулах нь сайн. Энэ нь компани хир удаан өрөө цуглуулж авч байгаа үзүүлэлтийг харуулна. Компани авлага цуглуулах ажлаа 45 хоногийн дотор хийж гүйцэтгэх хэрэгтэй. Өдөр тутмын авлагыг тооцоолохдоо цэвэр борлуулалтаас хугацааны эцэст хүлээн авсан цэвэр авлагад хуваана. Тэгээд 365 хоногоор үржүүлнэ.

 

  • Өдөр тутмын өглөгүүд:  Компани нь нийлүүлэгчид ямар хугацаанд төлснийг хэмждэг. Зарим үед компани үүргээ гүйцэтгэж чададгүй. Үүнийг тооцохдоо тухайн хугацаанд худалдсан барааны зардлаас хугацааны эцсийн дансны төлбөрт хуваана. Дараа нь 365 хоногоор үржүүлнэ.

 

  • Өдөр тутмын бараа материал: Тухайн хугацаанд компани гар дээрээс хичнээн хэмжээний бараа материалыг дунджаар ямар хугацаанд худалдсан хэмжээг илэрхийлнэ. Бараа материал нь цаашид зарагдаж байх хэрэгтэй бөгөөд бүрэн хэмжээгээр худалдагдах нь нийт бэлэн мөнгөний хэмжээнд эерэгээр нөлөөлнө. Бараа материалыг тооцоолохдоо ижил хугацаанд худалдсан барааны зардлыг гар дээрх бараа материалын дундаж дүнд хувааж тооцоод 365 хоногоор үржүүлдэг.

 

  • Одоогийн үзүүлэлт: Компаний төлбөрийн чадварыг илэрхийлнэ. Заримдаа зээлдэгч нь банкирын үзүүлэлт гэж нэрлэх нь бий.  Ерөнхийдөө үзүүлэлт өндөр, компаний санхүүгийн нөхцөл илүү сайн байхад. Компаний одоогийн хөрөнгө 3,2 сая $, одоогийн өр төлбөрийн үзүүлэлт 1,2 сая $ бол одоогийн үзүүлэлт харьцаа нь 2,7 –с 1 болно. Одоогийн харьцаа нь 2,2 – 1 байхад хэвийн байна.  Одоогийн харьцааг тооцохдоо: одоогийн нийт өр төлбөрийг одоогийн нийт хөрөнгөд хуваана.

 

  • Түргэн харьцаа:  Компанийн  хөрөнгө хурдан хугацаанд татан буугдах, өр төлбөрийг ашиглахад хэмждэг энгийн харьцаа ба түргэн хөрвөгддөг харьцаа биш. Бараа материалыг тоолоход түргэн татан буулгах нь хэцүү /хэрвээ бараа материалыг хурдан татан буулгавал та ихэнхидээ асуудалтай./

 

Энэ үзүүлэлтийг заримдаа   acid шинжилгээний харьцаа гэж нэрлэх нь бий. Учир нь компаний өр төлбөрийг шийдвэрлэх чадамж болдог. Үүнийг тооцолохдоо: Одоогийн өр төлбөрүүдээс зах зээл дэх үнэт цаасны хэмжээ, авлагууд, бэлэн мөнгөнүүдийг хуваадаг.

 

Идэвхижүүлэлт: Үйл ажиллагааны үзүүлэлтүүдийг тооцоолох

 

Үйл ажиллааны харьцаа нь Компаний үйл ажиллагаа ямар үр ашигтай байгааг үнэлдэг. Гэвч харьцуулалт нь бүр нь өөр өөр тооцоолол шаарддаг.  Гол үйл ажиллагаануудын практик харьцаа.

 

Эргэлтийн хөрөнгө

Жишээ:

Y-г хуваах нь X тэнцүү эргэлтийн хөрөнгө

Эргэлтийн хөрөнгө нь компани хөрөнгөө хэрхэн үр ашигтай ашиглаж байгааг харуулна. Энэхүү томъёонд үйл ажиллагааны нэг харьцааг илэрхийлсэн байгаа бөгөөд дараахаас аль нь вэ?

 

  • Цэвэр орлого

  • Одоогийн хөрөнгө

  • Нийт хөрөнгө

  • Борлуулалтын орлого

  • EBIT

 

Санхүүгийн хараат байдлын харьцаа

 

Энэ нь компаний өрийн бүтцэд байдаг: Санхүүгийн хөшүүрэг компаний нийт өрийн бүтцэд урт хугацаат өр төлбөр болдог.  Компаний өрийн түвшин, хүүгийн төлбөр нь хөрөнгийн чадварт нийцэж байгааг тодорхойлоход хэрэг болно.

 

  • Хүүгийн төлбөрийн хамрах хүрээ: Энэ нь компани хэдэн удаа хүүгийн төлбөр хийж чадах хэмжээний түвшинг хэмжинэ. Тооцоолохдоо хүүгийн зардлын татварыг хүү төлөхийн өмнөх орлогод хуваана.

 

  • Өрнөөс өмч рүү: Эзэмшигчид очих өгөөжийг сайжруулахдаа компани хэдий хэмжээний мөнгө зээлсэнг харуулна. Тооцоолохдоо нийт хувьцаа эзэмшигчийн өмчийг нийт өр төлбөрт харьцуулж гаргана. /урт хугацааны өр төлбөр дээр богино хугацааны өр төлбөрийг одоогийн байгаа өрнүүд дээр нэмнэ/

 

Үнэлгээ

 

Воллстрийтийн хөрөнгө оруулагчид болон хувьцааны шинжээчид компаниудын санхүүгийн тайлангууд, хувьцааны гүйцэтгэлийг анхааралтай ажиглаад компаниудын үнэ цэнэ бол бодит тооцоо гэдэгт итгэдэг. Компани нь тодорхой хувьцаа эзэмшиж хувьцааны зах зээлийн үнэ нь тухайн компаний үнэлэмжийг илэрхийлдэг.

Воллстрийт компаний санхүүгийн гүйцэтгэл дэх хувьцааны үнийг үнэлэх янз бүрийн арга хэрэглэдэг.

 

  • Нэгж хувьцаанд ногдох орлого (ХНО): ХНО нь эргэлтэнд байгаа нийт хувьцааг цэвэр орлогод хуваасантай тэнцүү. Энэ нь компаний санхүүгийн үр дүнг харуулах хамгийн түгээмэл үзүүлэлтүүдийн нэг. Хувьцааны үнэ унаж байвал энэхүү үзүүлэлт мөн буурах болно.

 

  • Үнэ ашгийн харьцаа (ҮХ): Энэ нь өмнөх 12 сарын нэгж хувьцаанаас олсон орлогыг одоогийн хувьцааны үнэд хувааж гаргана. Хувьцааны үнэтэй болон хямд байх нь орлогод хэрхэн хамаарч байгааг харуулдаг нийтлэг хэмжүүр юм. 

 

  • Үнэ-тайлангийн харьцаа: Энэ харьцаа нь нэгж хувьцаанд ноогдох үнэлгээг өнөөгийн зах зээлийн хувьцааны үнэд харьцуулж тооцоолно. (Үнэлгээг гаргахдаа нийт хувьцаанаас давуу эрхтэй хувьцааг хасаад эргэлтэн байгаа хувьцааны тоонд хувааж гаргана)

 

  • Өссөн үзүүлэлтүүдээр: Өссөн үзүүлэлт нь санхүүгийн хэвийн байдлыг харуулж байгаа явдал. Компаний өсөлт нь хувьцаа эзэмшигчдийн ашгийг нэмэгдүүлж, шинээр орж байгаа болон одоо байгаа ажилчдад шинэ боломжууд авчирч байдаг. Өсөлтийн жилд үйлдвэр компанийхаа бизнес циклийг хэмжиж байх хэрэгтэй. Нэг жилийн үзүүлэлт нь газрын тос компани аж үйлдвэрүүд гэх мэт урт хугацааны циклтэй бизнесийн хувьд хангалттай ихийг хэлж чадахгүй байж болон юм. Харин интернет компаний хувьд 1 жилийн өсөлтийн үзүүлэлт чухал ач холбогдолтой. Нэгж хувьцаанд ногдох орлогын өсөлт, үр ашгийн өсөлт, худалдааны өсөлтүүд нь өсөлтийг  тооцоолох нийтлэг арга хэрэгслүүд болдог. 

 

Санхүүгийн хэвийн байдлыг үнэлэх бусад арга замууд:

 

Санхүүгийн хэвийн байдлыг үнэлэхэд ашигт ажиллагаа, үйл ажиллагаа, хөшүүрэг харьцаа болон үнэлгээнүүдээс гадна эдийн засгийн үнэлэмжийг нэмэгдүүлэх (ЭЗН) болон өсөлт бүтээмжийг үнэлэх аргууд байдаг. Бусад үнэлэх аргуудтай ерөнхийдөө төсөөтэй байх болно.

 

  • Эдийн засгийн үнэлэмжийг нэмэгдүүлэх (ЭЗН): Ажилчид нь хувьцаа эзэмшигч юмуу үйлдвэрийн эзэн шиг бодох ба тэднийг өдөөдөг арга. Хөрөнгийн зардлаа бүрэн хангасны дараа ажилчиддаа өгдөг урамшуулал. (Энэ хөрөнгийн зардлыг өөрөөр тайлбарлавал компаний өрийн ба өмчийн санхүүжилтийг олж авах нь компаний жигнэсэн дундаж өртөг болох болно.)

 

  • Бүтээмжийг хэмжих: Ажилтан бүрийн борлуулалт ба нэгж ажилтанд ноогдож буй цэвэр орлогыг орлого болон ажлын мэдээлэлтэй уялдуулан холбох үйл ажиллагаа. Энэ нь борлуулалт, орлогыг бий болгож байгаа ажилчдын үр нөлөөг үнэлэхэд тусалдаг. 

 

Багийн удирдлага: Үр нөлөөг бий болгох

 

Being a finance manager you always have to look at numbers. Numbers can give you information on many things, things that sometimes you don't realize are going on, but by looking at the numbers you can fix a problem or a situation. I was checking out [the activities of] all the workers — they fill out the paperwork every day to track what they have done — and I noticed that we had a huge amount of hours that were spent cleaning; people cleaning the area where they work, because some factories have furniture, others have metal, so things have to be kept quite clean.

When we looked up the numbers, we realized that, but before — just looking at the workplace — nobody had noticed it. We decided that instead of having the people clean the workplace, we would hire two people to do that all day long. That way we saved a great amount of money by taking off their task of cleaning their work area.

And that was a good contribution to the company's finances and economy, which nobody had really noticed because everybody was really busy just doing what they wanted to do and not taking a look at the numbers to see what was going on.

 

 

bottom of page